Mert Atalay Zor bir soru. Kişi ilk okuduğunda öyle şey mi olur diyor ama dünya, şehir merkezlerini fosil yakıtlı araçlara kapatmaya devam ediyor. Artan nüfus ve beraberindeki sağlık sorunlarıyla trafik, CO2 emisyonu, gürültü ve parklanmayla ilgili ciddi problemleri de yanında getirdi.
Yayalara daha fazla alan ve yeşil bölgeler oluşturmak adına dünyanın en önemli 13 kenti 2005’ten bugüne kadar aldıkları kararlar ile arabaları şehirlerinden çıkardılar.
En güncel çalışmanın başında ise Norveç’in Oslo şehri geliyor. Norveç, bu yıl şehir merkezini otomobil trafiğine tamamen kapatacak ve yaya yürüyüş yollarına çevirecek. Şehir içindeki yolları bisikletlere ayırırken 60 kilometre bisiklet yolu inşa ediliyor. Araç park alanlarını büyük botanik bahçelerine çeviriyorlar. Şehre yakın bölgelerde büyük park bölgeleri inşa ediliyor. Şehre sadece o mahallede oturanların otomobilleri girebilecek ve ancak toplum taşıma ya da bisiklet ile Oslo’ya giriş yapabileceksiniz.
İspanya’nın Başkenti Madrid için “sürdürülebilir hareket planı”nda ise 500 dönümlük bir alan araba trafiğine kapatılıyor. Şehre otomobille girmeye çalışan sürücüler 100 dolar ceza ödeyecek ve karbon salınımı fazla olan araçlar daha fazla park ücreti ödeyecek.
Fransa, Paris’te ise dizel arabalar tamamen yasaklanıyor ve bisiklet yolu kilometresi iki katına çıkarılıyor. Şu anda Paris’te 1997 modelden eski bir araçla şehir merkezinde yolculuk yapmanıza izin verilmiyor. Paris, farklı çeşitli girişimleri de deniyor. 2016 yılında Dünya Otomobilsiz Yaşam Günü’nde şehri Pazar günü tamamen araba trafiğine kapattı.
Danimarka, Kopenhag, 2025 yılına kadar tamamen karbon nötr olacağının kararını aldı. Avrupa’nın en yoğun bisiklet kullanımı olan şehirlerinin başında gelen Kopenhag’ta, tüm ana arterlere ve banliyölere bağlanan bisiklet yollarını yapacak. Şehirde şu an 200 kilometreden fazla bisiklet yolu var.
Bisiklet yolu demişken, Almanlar ile yol konusunda yarışılmaz malum. Berlin’in üçte birinin otomobil trafiğine kapatılma kararı alındı. Asıl noktaya geleyim, Berlin’de 13 metre genişliğinde bisiklet otobanlarının yapımına 2017 yılında başlandı.
Karbon ayak izinin olmadığı, sağlıklı kentler için dünyanın belediyeleri harekete geçti, uygulamalara başladı. Bu uygulamaların başında bisiklet geliyor. Çünkü şehir içinde en doğru ve yerinde ulaşım bisiklet. Dünyadaki birçok istatistiğe göre şehirde yaşayan insanların büyük çoğunluğu 10 kilometrelik bir alanda ulaşım sağlıyor. İnsanlar, çarşıya, berbere, pazara, okula, işe giderken ortalama 10 kilometrelik bir çevrede gündelik yaşamlarını sağlıyorlar. Dünya Otomobilsiz Yaşam Günü’nde ve daha birçok etkinlikte Türkiye’nin birçok şehrinde bisikletlerle yolları kapatıyor, farkındalık oluşturmaya çalışıyoruz ama yetmez.
Adapazarı ve Serdivan şu an şehrin en işlek caddelerine sahip. Çark Caddesi’nin trafiğe açık olduğu dönemleri birçoğumuz biliyoruz. O dönem trafiğe kapatılacağı söylendiğinde çok afaki tepkiler gelmişti. Cadde’nin biteceği, yok olacağını iddia edenler bile oldu. Çark Caddesi araç trafiğine kapatıldıktan sonra ziyaret ve yaya geçişinin kaç katına çıktığını, esnafa ve bölgeye olan katkısını söylemeye bile gerek yok. Bugün bisiklet yollarına tepki gösteren esnaf, uzun olmayan yıllar içinde dükkanlarının önünden bisiklet yolu geçmesi, yayalaşması için çalmadık kapı bırakmayacak.
Artık 1 milyon nüfusa sahip bir şehiriz.
Bu rakamın artacağını öngörmek olağan. Örnekler yukarıda. Adapazarı ve Serdivan merkezlerinin büyük yayalaştırma ve bisiklet yolu projeleriyle yarınlara hazır olması demek, sağlıklı, yaşanabilir, mutlu bir şehir olmak demek…
